Podziel się:

Mikołaj Trzaska Ircha Clarinet Quartet
Black Bones

Trochę dłuższą niż wcześniej przerwę w aktywności wydawniczej kwartet Mikołaja Trzaski (niezmiennie z Michałem Górczyńskim, Pawłem Szamburskim i Wacławem Zimplem) wynagradza od razu podwójnie. Pomysł to szczególny i dobry, bo słuchając dwóch jednocześnie (ale osobno) wydanych płyt, z których jedna jest nagraniem studyjnym, a druga zapisem koncertu, obcuje się (przynajmniej z założenia) z wydawnictwem kompletnym, mającym szansę ukazać w różnych kontekstach odmienne oblicza i emocje. A że obydwa materiały zarejestrowane zostały w odstępie ledwie kilku miesięcy (dla nieczęsto koncertującego zespołu to niemal chwila), możemy mieć do czynienia ze spójną, uzupełniającą się całością. Najbardziej rozbudowane dzieło Irchy przynosi niemal dwie godziny muzyki, która rzeczywiście jest kompletna, wielobarwna, zagrana z fantastycznym wyczuciem i wirtuozerią. Oczywiście – wiemy to nie od dzisiaj, siła trzech poprzednich albumów mówi sama za siebie, a jednak Ircha, poprzez muzykę pisaną sumą doświadczeń czterech klarnetowych głosów i nawiązywaniem do tradycji, fascynuje dalej. I nie tylko wyjątkowa objętość Black Bones sprawia, że znów jest albumem szczególnym, pełnym momentów poruszających i zapadającymi głęboko w pamięci. Wskazywanie tych najbardziej znamienitych chwil składających się na obydwa albumy wydaje się bezcelowe, lepiej za to skupić się na wrażeniach i różnicach. I gdyby takowe wskazywać, studyjną odsłonę Irchy określiłbym mianem tej bardziej zróżnicowanej w emocjach – w większości kruchej, dramatycznej i posępnej, ale kontrowanej przez motywy chwytliwe, śpiewne, chwilami wręcz frywolne, gdzie indziej wykrzyczane w ekstatycznym uniesieniu. Brak kontaktu ze słuchaczem nie stanowi tu czynnika ograniczającego, zespół w pełnym skupieniu opowiada swoje historie, a słuchacz tej intymnej atmosfery przez niemal godzinę doświadcza.

Płyta druga to rejestracja koncertu w Stacji Falenica, jaki odbył się w sierpniu 2013 roku w ramach obchodów rocznicy likwidacji tamtejszego getta. Historyczny kontekst nie odciska może na nagraniu szczególnego śladu, ale sam fakt pozastudyjnego zapisu już z pewnością tak. Płyta numer dwa jawi mi się jako bardziej chropawa, podskórnie drżąca, brzmi nieco mocniej i mniej frywolnie, jak gdyby koncertowe warunki i zastane okoliczności wyzwoliły inną energię, ale znów od siły ekstatycznego chóralnego głosu spoglądająca w stronę melancholii. Ten ciemniejszy w nastrojach album jest też do pewnego stopnia bliższym sercu, przynosi bowiem najbardziej melodyjne w całym wydawnictwie fragmenty, w dodatku znane z wcześniejszych występów kwartetu. Świetne, mocne zamknięcie i swoista nagroda za poświęconą koncentrację.

Może to tylko osobiste wrażenie, ale Black Bones to ponad wszystko w stopniu większym niż wcześniej najbardziej zespołowy album Irchy. Bodaj tylko dwie kompozycje mają tutaj swojego pojedynczego autora, a w pełni solowego grania mamy ledwie kilka chwil – to wszystko jednak rzecz drugorzędna, zdecydowanie bardziej kluczowa jest tu organiczna praca wkładana przez cztery klarnetowe ogniwa, kapitalnie ścierające się w tle, dzielące między sobą rytmiczne i melodyczne funkcje, wzbogacające brzmienie różnobarwnymi odcieniami – od delikatnych smug, dronowych linii po rytmiczny basowy podkład. Siła Irchy to właśnie w dużym stopniu jej bezliderowość i kompletność, i chociaż formalnie pełna nazwa zespołu na to nie wskazuje, kapitalną miarą piękna i mocy tej muzyki jest – poza emocjami odbiorcy – siła wspólnej, dopełniającej się w każdym momencie, zaangażowanej postawy jej bohaterów. A to, co jest duchowym fundamentem Irchy – pamięć – znajduje w jej rękach swoje znakomite, wyjątkowe przedłużenie.

[Marcin Marchwiński]